وجود شرکت های بازرسی کالا در سطح تجارت بین‌المللی در امر صادرات و واردات ضرورت دارد. در ایران نیز شرکت های بازرسی کننده بسیاری وجود دارد که کار بازرسی کالا را انجام می‌دهند. از بین کالاهای وارداتی برخی از کالا دارای استانداردهای اجباری هستند که طبق تعرفه کالا و نظر سازمان استاندارد بازرسی این نوع کالاها جهت ترخیص وارداتی اجباری است. در این شرایط خریدار موظف است که شرکت بازرسی کننده را معرفی کرده و هزینه بازرسی را پرداخت کند. در این بازرسی کلیه عملیات برای تعیین کیفیت و کمیت کالا توسط شرکت بازرسی کننده انجام می‌شود. این شرکت ها باید از صلاحیت فنی و علمی برخوردار باشند و امانتدار و رازدار باشند. این گونه شرکتها باید دارای نیروی انسانی مجرب برای بازرسی کالا باشند و در ارائه گزارش دقیق فنی بسیار دقیق باشند. در اعتبارات اسنادی باید چگونگی زمان و مکان بازرسی کالا به صورت شفاف ذکر شود و در صورت عدم وجود این الزامات ترخیص کالا از گمرک با مشکل مواجه می‌شود.

 

در فرآیند بازرسی کالا خریدار باید حدود بازرسی را به اطلاع فروشنده یا سازنده کالا برساند و موافقت آنها را برای انجام بازرسی کسب کند. بازرسی کالا می تواند بر اساس حدود بازرسی تعيين شده در محل توليد، بسته بندی، انبار فروشنده، گمرك يا بندر مبداء، در گمرك يا بندر مقصد صورت گیرد.

اقدامات ضروری برای ایمنی کالا توسط فروشنده انجام خواهد شد و هر گونه مشکل به اطلاع شرکت بازرسی کالا خواهد رسید. تمامی مدارک مورد نظر خریدار باید حداقل دو هفته قبل از انجام بازرسی کالا مستقیما توسط خریدار یا نماینده او به شرکت بازرسی کننده تحویل داده شود. اگر این مدارک به موقع در دسترس شرکت بازرسی کننده نباشد، ملاک انجام بازرسی قرار نخواهند گرفت و شرکت بازرسی مسئولیتی در براب رآن ندارد.

گواهی بازرسی کالا نیز بعد از صدور به ذینفع اعتبار اسنادی ارائه می‌شود، مگر آنکه نحوه  ديگری در اعتبار اسنادی يا قرارداد خريد در نظر گرفته شده باشد.

در صورتی که در بسته بندی محصولات نیاز به حساسیت باشد، مشخصات دقیق نوع بسته بندی مورد قبول فروشنده باید در مدارک خریدار آورده شود. در غیر این صورت استانداردها و عرف جاری فروشنده جهت انجام بازرسی ملاک قرار می گیرد.

شرکت بازرسی کننده کالا و بازرسان آن به صورت مستقل می‌باشند و خریادار، بانک، فروشنده یا هر شخص حقیقی و حقوقی دیگر نمی‌توانند شرکت بازرسی کننده کالا را بدون حکم قانونی در مورد صدور یا عدم صدور گواهینامه منع یا مجبور کند.

شركت بازرسی کالا وظیفه دارد كار بازرسی را با دقت و مهارت لازم انجام دهد. در صورت بروز هرگونه اختلاف، طرفين باید از طريق مذاكره به حل و فصل اختلافات بپردازند در غير اينصورت از طریق مراجع قانونی كشور باید مورد بررسی قرار گیرد.